O Projekcie

W kwietniu 2017 r., dzięki pozytywnej decyzji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dofinansowany został ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, projekt Diecezji Pelplińskiej pn. „Barokowy zespół parkowy w Pelplinie – udostępnienie poprzez zagospodarowanie terenu oraz nadanie nowej funkcji wystawienniczo-kulturalnej”.

Celem projektu jest ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Barokowego zespołu parkowego w Pelplinie. Projekt wpisuje się w działanie 8.1 osi priorytetowej VIII – Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Wartość projektu: 20 518 148,84 zł (kwota wydatków kwalifikowanych: 20 510 288,84 zł).

Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 17 433 745,51 zł.

Więcej informacji o Instytucji udzielającej dofinansowania oraz o Programie znajduje się na stronach internetowych :

Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Serwisu Instytucji Pośredniczącej Programu Infrastruktura i Środowisko

Idea wykorzystania potencjału Ogrodów Biskupich wpisuje się w szerszy kontekst rozwoju turystyki w Pelplinie, wynikający z obserwowanego w ostatnich latach powolnego spadku liczby osób odwiedzających miasto. Statystyki sprzedaży biletów wstępu do najbardziej znanego obiektu – Bazyliki Katedralnej – potwierdzają niekorzystny trend. Świadczy to o malejącej atrakcyjności oferty turystycznej, a więc wymaga działań wprowadzających nowe jej elementy.

Przedsięwzięcie od początku jest więc elementem całościowo pomyślanej wizji zmian w Pelplinie, stanowiąc tylko jeden z elementów spójnej strategii jego rozwoju. Na terenie pocysterskiego opactwa realizowane są równocześnie dwa inne projekty – remontu Bazyliki oraz utworzenia KCK (Kociewskiego Centrum Kultury), które będzie operatorem kilku obiektów i parku. Zagospodarowanie i stałe udostępnienie Ogrodów Biskupich, zajmujących przestrzeń dokładnie między Bazyliką i klasztorem a Muzeum i Archiwum, naturalnie i logicznie dopełnia pozostałe działania.

Wśród całego szeregu mankamentów dotychczasowej oferty, chyba najważniejszym, który wymieniają turyści i pielgrzymi, jest brak miejsca umożliwiającego odpoczynek po lub w trakcie zwiedzania – miejsca, w którym można „po prostu posiedzieć”. Naprzeciw temu problemowi wychodzi projekt rewitalizacji barokowego zespołu parkowego.

Celem projektu jest ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Barokowego zespołu parkowego w Pelplinie. Realizację celu wspierać będą trzy cele cząstkowe:

1. Rewaloryzacja Barokowego zespołu parkowego w Pelplinie
2. Stworzenie oferty kulturalnej i edukacyjnej przy wykorzystaniu zasobów Barokowego zespołu parkowego w Pelplinie
3. Stworzenie oferty turystycznej Barokowego zespołu parkowego w Pelplinie stanowiącej część produktu turystycznego "Średniowieczne Opactwo Pocysterskie w Pelplinie"

Zabytkowe Ogrody Biskupie o kilkusetletniej historii stanowią część Pomnika Historii Prezydenta RP, jakim od 2014 r. jest cały pelpliński zespół pocystersko-katedralny. Nadrzędnym celem projektu jest rewaloryzacja mocno zaniedbanego parku i przywrócenie mu wyglądu nieco bliższego oryginalnemu.

Choć na terenie Ogrodów wciąż można podziwiać geometryczny układ alejek oraz liczne szpalery grabowe i lipowo-kasztanowcowe, niestety brak profesjonalnego ogrodnika spowodował, że część nasadzeń zupełnie nie pasuje do historycznego kształtu parku i jest sprzeczna ze sztuką budowania ogrodów. Również stan wielu drzew jest niezadowalający, wiele z nich wymaga pilnych zabiegów sanitarno-pielęgnacyjnych. Nie istnieje już także główny element dekoracyjny parku – duża okrągła rabata z niskich krzewów i kwiatów, tzw. ”parter”, widoczny na zdjęciu z 1905 r.

Parter ten, dzięki zachowanej archiwalnej rycinie, zostanie odtworzony. Wykonane zostaną również nowe nawierzchnie alejek i ścieżek w parku. Część drzew zostanie poddana pielęgnacji, inne, które zaburzają pierwotną kompozycję, będą przesadzone, pojawią się także nasadzenia nowych drzew i krzewów.

Odtworzona zostanie kaskada wodna, będąca niegdyś częścią barokowych schodów prowadzących do mostku nad Wierzycą. W środkowej części parku, naprzeciw dawnej wozowni powstanie scena-altana. Z kolei przy końcu Ogrodów, już za stawem, stworzona zostanie przestrzeń wypoczynku ze stołami i ławkami, dodatkowo wyposażona w różnorodne atrakcje dla rodzin z dziećmi: wierzbowe tunele, bukszpanowy labirynt, czy piaskownicę pod wierzbowym baldachimem. Zamontowane zostaną instalacja do nawadniania parku, oświetlenie i monitoring. 

Drugim zadaniem w ramach projektu jest gruntowny remont zabytkowego budynku dawnej wozowni. Wymurowany na planie litery U, z czerwonej cegły, w I połowie XIX w., służył, zgodnie z nazwą, jako budynek stajenny na wozy. Wykonana zostanie termomodernizacja (w tym ocieplenie murów od wewnątrz tak, by zachować odnowioną ceglaną elewację), wyremontowane będą więźba i pokrycie dachu, naprawom poddana zostanie stolarka okienna i drzwiowa, niemal całkowitej przebudowie ulegną wnętrza (wraz z wymianą posadzek i tynków oraz modernizacją instalacji grzewczej, wentylacyjnej, wodno-kanalizacyjnej i elektrycznej), a od strony wyremontowanego dziedzińca dobudowany zostanie przeszklony korytarz. Obiekt zostanie wyposażony również w monitoring i system przeciwpożarowy.

Ostatnim elementem projektu jest remont zabytkowego budynku bramnego, którego wnętrze na skutek braku izolacji znajduje się w coraz gorszym stanie. Przede wszystkim więc wykonana zostanie nowa izolacja przeciwwilgociowa murów, wymienione zostaną również posadzki, pojawią się nowe tynki wewnętrzne i okładziny, naprawy przejdą nadproża w piwnicy, wreszcie wstawione zostaną nowe okna i drzwi.

Prace potrwać mają do końca stycznia 2022 r.

Park, który do tej pory udostępniany był tylko kilka razy w roku, po zagospodarowaniu i przywróceniu mu jego barokowego charakteru zostanie otwarty dla mieszkańców Pelplina oraz turystów przybywających do tutejszej Bazyliki i pocysterskiego opactwa. Rozciągając się dokładnie między Bazyliką i klasztorem, a Muzeum ze skarbami sztuki i Archiwum z Biblią Gutenberga, stanowi ich naturalny łącznik. Przejście między nimi czyni uroczym spacerem, a wszystkim zwiedzającym Pelplin oferuje spokojne miejsce wypoczynku.

Potencjał Ogrodów w pełni zrealizowany zostanie przez przygotowanie rozbudowanej oferty turystycznej, zarówno przy wykorzystaniu zasobów samego zespołu parkowego, jak i jako części całościowego produktu turystycznego "Średniowieczne Opactwo Pocysterskie w Pelplinie".

Stworzona zostanie zatem nowa oferta kulturalna i edukacyjna, przede wszystkim w oparciu o budynek dawnej wozowni. Dzięki remontowi wnętrz stworzona zostanie nowa przestrzeń wystawiennicza, a w zaadaptowanym do nowej funkcji obiekcie powstanie Galeria Ogrody Cystersów. Galeria ma prezentować cztery wystawy stałe, związane cystersami i ich życiem. W budynku znajdą się również pomieszczenia do prowadzenia  zajęć kulturalno-edukacyjnych. 

Galeria jest tym elementem projektu, który sprawia, że można mówić o poddaniu parku nie tylko samej rewaloryzacji (zagospodarowaniu), ale również i autentycznej jego rewitalizacji, czyli ożywieniu przestrzeni przez przyciągnięcie odwiedzających i wydłużenie czasu ich pobytu. Prezentując różnorodne, „lekkie”, ale ciekawe wystawy, Galeria będzie atrakcją nie tylko samego parku – stanie się w rzeczywistości trzecim, po Bazylice i Muzeum wraz z Archiwum, miejscem w Pelplinie wartym odwiedzenia. Zarazem w odróżnieniu od tamtych koncentrować się będzie nie na podniosłej sztuce sakralnej, lecz na historii i funkcjonowaniu samego opactwa – cysterskiego w ogóle i pelplińskiego w szczególności.

Altana-scena umożliwi organizację w parku całej gamy imprez kulturalnych – tych już  odbywających się w Pelplinie, a także nowych –  otwierając Ogrody na uczestnictwo w pełnej ofercie turystycznej pocysterskiego opactwa.

Turystyczną atrakcyjność całego pocysterskiego kompleksu podniesie również montaż w parku szeregu elementów informacyjnych: infokiosku, mosiężnych plakiet informacyjnych oraz tablicy z mapą Ogrodów Biskupich wykonanej ze szkła hartowanego. Całość tych działań zwieńczy instalacja odlanych w brązie ogromnych makiet: parku (przed wejściem do Ogrodów, 1x1 m) oraz opactwa (przed wozownią, 1,5x2,2 m).